Diyabet ve Sistemik Yan Etkileri

14 Kasım Dünya Diyabet günü olması nedeni ile Özel Bir Nefes Hastanesi İç Hastalıkları Bölümü Hekimleri Uzm. Dr. Yeşim KARA ve Uzm. Dr. Mustafa Kemal ÖZBEK  Birlikte önemli açıklamalarda bulundular.

Diyabet nedir?

Kanda şeker (glukoz) seviyesinin yüksekliği ile ortaya çıkan ancak doku ve organ hasarlarının aşikar hastalıktan  yıllar önce de başlayabildiği kronik ve tedavisi mümkün  kompleks bir hastalıktır. Avrupa Bölgesinde şu anda hastalıkla yaşayan yaklaşık 60 milyon İnsan bulunmaktadır. Şu anda ülkemizde erişkin nüfusun yüzde kırkından fazlası diyabet hastası ya da diyabete adaydır.

Sağlıklı bireylerde açlık kan glukoz düzeyi 70-100 mg/dL aralığındadır. Kandaki şeker seviyesinin bu aralığın üzerine çıkması diyabet şüphesine işaret eder. Hastalığın nedeni insülin hormonu üretiminin herhangi bir nedenle yetersiz olması veya hiç olmaması, ya da vücut dokularının insüline karşı duyarsız hale gelmesidir. Birçok farklı çeşidi bulunan diyabet hastalığının en yaygın görülen ve genellikle erişkin bireylerde ortaya çıkan türü Tip 2 diyabettir. Pankreasta kan şekerini düzenlemede rol oynayan bazı hormonlar salgılanır. Bunlardan en önemlisi insülindir.

Şeker kanda insülin tarafından dokulara taşınır ve işlenir. Sağlıksız beslenme, tütün kullanımı, obezite, hipertansiyon, kolestrol yüksekliği, menopoz, hareketsiz yaşam, yanlış yapılan diyetler, genetik yatkınlık, ve birçok sebep İnsülin hormunun pankreastan salgılanmasında bozukluklara yol açar. kan şekeri seviyelerinin kontrol altında kaldığı ancak pankreastan insülin salgısının bozulduğu diyabet öncesi(prediyabet) veya İnsülin direnci diye adlandırılan bu durum diyabet gelişimine yol açabilir. kan glukoz düzeyi normalin üzerine çıktığında ağız kuruluğu, kilo kaybı ya da kilo artışı, çok su içme, çok idrara çıkma , baş dönmesi, bulanık görme, cinsel fonksiyon bozuklukları, ruhsal değişiklikler, çok yemek yeme şeklinde belirtiler ile kendini gösterebilir. Ancak bazen hiçbir belirti de vermeyebilir.

Spesifik Nedenlere Bağlı Diyabet 

Tip 1, tip 2 ve gebelik diyabeti dışında, bazı durumlar (ilaç kullanımı, pankreas hastalıkları, infeksiyonlar, endokrin hastalıklar, vb.) da diyabete neden olabilir veya bazı nadir genetik sendromlara diyabet eşlik edebilir. Ayrıca ailevi olarak tek gen mutasyonuna bağlı (monogenik) diyabet formları da görülebilmektedir. Genellikle nadir olarak görülen bu monogenik diyabet formları arasında; özellikle genç yaşta başladığı halde, obezite dışında tip 2 diyabet özelliklerinin çoğunu taşıyan ve ailede en az üç kuşak diyabet öyküsü olan hastalarda ‘gençlerin erişkin başlangıçlı diyabeti’ (maturity onset diabetes of the young) olabileceği unutulmamalıdır.

gestasyonel diyabet ise; gebelik öncesinde olmayıp gebelikte ortaya çıkan diyabet türüdür. Gebelikte diyabet teşhisi alan anne adaylarının gebelik sonrası hayatlarında diyabet hastalığı riski normal bireylere göre artmıştır.

Diyabet ve Sistemik Yan Etkileri 

Diyabet, diğer bilinen adıyla şeker hastalığı, ömür boyu devam eden farklı organları hedef alarak birçok doku ve organ hasarına yol açabilecek bir hastalıktır. Eğer diyabetiniz varsa vücudunuz, yediğiniz besinlerdeki enerjiyi gereken şekilde kullanamıyor demektir. Oysa sağlığınız açısından besinlerdeki enerjinin kullanılması önemlidir.Diyabet hastalığı komplikasyonlara neden olabileceği için çok önemli bir hastalıktır. Diyabet hastalığı tedavisinde amaç; hem günlük iyilik halini oluşturmak hem de uzun dönem komplikasyonların gelişimini engellemektir. Yeterince kontrol altına alınmamış bir diyabet hastası kalp krizi,inme gibi tıkayıcı damar hastalıkları başta olmak üzere diyaliz gerektiren böbrek yetmezliği, körlük, ayak ve çeşitli uzuvlarda yara ve ülserler, uzuv kayıpları, iç organ kanserleri gibi pek çok hayatı tehdit eden sorunla karşı krşıya gelebilir. Günümüzde sadece Türkiye’de değil dünyada da, körlük ve böbrek yetmezliğinin en sık sebebi diyabettir.

Diyabet (Şeker Hastalığı) tedavisi yöntemleri nelerdir? 

Diyabet tedavi yöntemleri, hastalığın türüne göre farklılık gösterir. Tip 1 diyabetin yegane tedavisi günümüz teknolojisinde insülin tedavisi ile birlikte tıbbi beslenme tedavisidir. Tip 2 diyabetli bireylerde ise beslenme eğitiminin yanında ilaçla tedavi metabolik panellere göre ağızdan alınan ilaçlar ve bazen birlikte veya tek başına insülin tedavileridir. Gestasyonel diyabette de yine beslenme uzmanından alınacak yardım yanında düzenli doktor kontrolü ile şeker kontrol altına alınamadığı durumlarda insülin tedavisi beslenme tedavisine eklenir.

Diyabet hastalığında dikkat edilmesi gereken beslenme, egzersiz ve önerilen tedavi ilkelerine uyulmadığı durumlarda kan şekerinin yüksek  seyretmesi, başta nöropati (sinir harabiyeti), nefropati (böbreklerde hasar oluşumu) ve retinopati (göz retinasında hasar oluşumu) olmak üzere birçok sağlık sorununa yol açar.

Diyabet önlenebilir ve eğitilebilir bir hastalıktır. 

Eğer diyabet hastasıysanız diyabete bağlı organ hasarlarını engellemek için ilaçlarınızı size önerildiği şekilde düzenli kullanın ve doktorunuz daha sık önermediyse haftada en az iki defa evde kan şekeri ölçümlerinizi kaydedin, düzenli kontrollerinizi aksatmayın. Diyabetle ilgili şikayetler yaşadığınızı düşünüyorsanız bir doktora gitmekte gecikmeyin.  Diyabet teşhisiniz yok ancak ailenizde diyabet varsa veya başka kronik hastalıklarınız varsa diyabet riskini öğrenmek için bir doktora başvurun.

ÖZEL BİR NEFES HASTANESİ İÇ HASTALIKLARI (DAHİLİYE) Uzm.Dr.Yeşim KARA Uzm.Dr.Mustafa Kemal ÖZBEK